میخواهیم تصویر
شیء را در دو عدسی همگرا بدست
آوریم. روش غلط و رایج در اغلب کتب
به این صورت است که گفته میشود: ابتدا تصویر شیء را در عدسی اول بدست میآوریم و
در این حالت موقتاً از وجود عدسی دوم صرفنظر میکنیم. پس از آن این تصویر را برای
عدسی دوم به منزله یک شیء میگیریم و تصویر آن را در عدسی به دست
میآوریم.
این روش در خیلی
از مواقع جواب اشتباه میدهد. در شکل 1 ما تصویر جسم AB را با استفاده از همین روش
رسم کردهایم.
MN تصویر AB با
فرض نبودن عدسی دوم است. تصویر نهایی A”B” است. نقطه O کانون عدسی اول و O’ کانون
عدسی دوم است. اما جواب بدست آمده کاملاً غلط و نادرست میباشد.
برای آنکه
بدانیم پرتوهای خارج شده از عدسی اول پس از برخورد و خارج شدن از عدسی دوم چگونه
منحرف میشوند، به این صورت عمل میکنیم که برای هر پرتو خارج شده از عدسی اول، از
مرکز عدسی دوم پرتوی فرضی و موازی با آن در نظر میگیریم؛ و از آنجایی که میدانیم
پرتوهای موازی پس از برخورد به عدسی باید در صفحه کانونی عدسی به هم برخورد کنند،
به راحتی میتوانیم نحوه انحراف دو پرتو خارج شده از عدسی اول را پس از عبور از
عدسی دوم مشخص کنیم.
شکل 2 نتیجه
استفاده از این روش است. تصویر نهایی A’B’ است. میبینید که تصویر بدست آمده در دو
شکل 1 و 2 چقدر با هم فرق دارند.
این نوشته هم در
شماره اخیر (شماره 92) مجله رشد فیزیک چاپ شده بود.
منبع:
ــ نگاهی به فیزیک/ ل.تاراسو ـ آ.تاراسو/ علی
معصومی/ چاپ چهارم/ پائیز 1370/ نشر گستره/ ص 317